بررسی نقوش قرآنی در دوره ایلخانی و تیموری

موضوع پژوهش که با روشی توصیفی-تاریخی، با رویکردی پژوهشی صورت گرفته است، بررسی نقوش قرآنی در دوره ی ایلخانی و تیموری می باشد. اهداف مهم این پژوهش بررسی دو مساله برای محقق است، یکی تطابق نقوش قرآنی با کلام الهی و دیگری اصل و منشا پیدایش نقوش قرآنی. ابزار این پژوهش در دو سطح مرور اسناد و روش مشاهده صورت گرفته است. از میان آثار موجود در این زمینه از دوران صدر اسلام تا دوره ی قاجار، علاوه بر بررسی نمونه های موجود در ادوار مختلف، به تحلیل آثار دردوره ی ایلخانی و تیموری پرداخته شده است. از مواردی که در این تحقیق بدان اشاره شده است: مقدمه ای بر پیدایش اسلام و نزول قرآن، هنر اسلامی به ویژه کتاب آرایی و هنرهای وابسته، خوش نویسی و تذهیب و سیر تاریخی تذهیب قرآن در ادوار گوناگون و بخصوص در دوره های اوج زیبایی این هنر ایلخانی و تیموری می باشد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که تزئین قرآن از همان ابتدای ثبت و نوشتن آیات، با قرآن همراه بوده است. ارزش والای قرآن در نزد مسلمانان به قدری بود، که می خواستند آخرین حد توانایی خود را برای هر چه زیباتر و نفیس تر کردن این کلام الهی به کار برند. آنها معتقد بودند که اگر سخن خداوند با خطی زیبا و تزئیناتی چشمگیر همراه باشد بر ذهن و جان خواننده ی آن تاثیر بیشتری خواهد داشت. همچنین در بررسی های انجام شده، این نتیجه حاصل شد که نقوش قرآنی نه تنها با کلام الهی تطابق دارند، بلکه در ادامه ی این معانی و سخنان الهی می باشند و از بطن مفاهیم آیات قرآن بیرون آمده اند. اصل و منشا پیدایش این نقوش به دوران قبل از اسلام، دوره ی ساسانیان و ظهور مانی می رسد. با تحلیل و بررسی نقش ها می توان آنها را در ادامه ی نقوش ساسانی دانست. زیرا کتاب آرایی از دوره ی ساسانی و در زمان مانی و کتاب مهم او "ارژنگ" رواج داشته است و به نظر می رسد که نقوش قرآنی از نقش های موجود در آن زمان تاثیر خود را گرفته باشند.